ارزش بالقوه صفات فیتوشیمیائی و میکرومورفولوژیکی در بررسی تاکزونومیکی جنس Vitex

در یک بررسی تاکزونومیکی جنس Vitex از خانواده Lamiaceae با استفاده از صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیائی وگونه (Verbena officinalis (Verbenaceae نیز به منظور مقایسه، مورد بررسی قرار گرفت. دانه های گرده، میوه، ساقه ها و برگهای چهار گونه از Vitexو یک گونه از Verbena با استفاده از میکروسکوپ های نوری و SEM مورد بررسی قرار گرفتند. به علاوه آناتومی دمبرگ، ساختمان پوشش های کرکی و ریخت شناسی اندامهای مختلف گیاه مطالعه گردید. دانه‌های‌گرده در گونه‌های Vitex سه‌شیاری، جور‌قطب و در شمای قطبی دایره‌ای شکل هستند. در حالیکه در Verbena officinalis سه شیاری، منفذدار و در شمای قطبی مثلثی هستند و به علاوه تزئینات سطح خارجی دانه‌گرده در گونه‌های مختلف متفاوت ومشخص کنندة محدودة گونه‌ها می باشند. در تصاویر میکروسکوپ الکترونی میوه‌، برگ, ساقه و کرکهای یک تا چهار سلولی ساده و غده دار مشاهده گردید. در این جنس کرکها و غده ها صفات تاکزونومیکی مفیدی را فراهم می‌سازند. آناتومی دمبرگ مربوط به بر‌‌گهای گره های اول تا سوم تفاوتهائی را در شکل و آرایش دستجات آوندی نشان می‌دهد. اسانس قسمت های هوائی گیاه استخراج و ترکیبات شیمیائی آن شناسائی‌‌گردید. در ترکیب اسانس گونه های Vitex آلفا-پینن، سابینن و لیمونن ترکیبات شاخص می باشند و در همه گونه‌ها با درصد بالا حضور دارند. در اکثر گونه‌ها منو‌ترپنوئیدها ترکیبات غالب اسانس را تشکیل می‌دهند. از نظر نوع ترکیبات منو- وسزکوئی- ترپنوئیدی در گونه‌های مختلف تفاوتهائی وجود دارد و گونه officinalis‌Verbena  دارای ترکیبات شاخص متفاوتی است. بررسی های انجام شده حضور چهار‌‌گونه V.agnus-castus,  V. negundo،  V. trifolia و V. pseudo-negundo  در ایران را نشان می‌دهد. در میان این گونه‌ها تنوع بالائی در ساختار آناتومیکی و مورفو‌لوژیکی گونه V. pseudo-negundo مشاهده‌گردید. بر این اساس ارتباطات خویشاوندی بین گونه‌ها قابل تفسیر می‌باشد. همچنین تعلق جنس Vitex به خانواده Lamiaceae موردتأیید قرار می‏گیرد.